Carrosseriebouwers (beschrijvingen)

Carrosseriefabriek Gebr. Nillesen te Wychen bouwde in de periode 1923-1970 cabines, laadbakken en autobussen. Aan de hand van bewaarde foto's en een interview met de toen 86-jarige Rinus Nillesen kon nog iets over de historie van dit bedrijf worden achterhaald (interview van Eduard Hattuma uit december 1993)

De Nederlandsche Carrosseriefabrieken waren gevestigd aan de Voorstraat in Voorschoten, maar het bedrijf gebruikte ook de oude remise van de stoomtram aan de Wijngaardenlaan, ook in Voorschoten. Het pand in de Voorstraat was eerder van een zadelmaker.

Advertentie 1922

In het Friese Balk staat de voormalige werkplaats van carrosseriebouwer Kuiper. Een wel zeer oude firma die nog steeds bestaat

Het bedrijf is ontstaan in 1763. In 1811, toen iedereen een achternaam moest kiezen, nam eigenaar Jan Willems de naam Kuiper aan. De naam Kuiper is altijd verbonden gebleven aan het bedrijf. Jan Willems Kuiper was wagenmaker en werd na zijn overlijden opgevolgd door zijn zoon. Ook daarna is het bedrijf steeds van generatie op generatie doorgegeven. Kuiper zat lange tijd aan de Wilhelminastraat en maakte carrosserieën voor vrachtwagens.
(Bron tekst: website Kuiper).

 Over Rijtuigfabriek Kraan & Steggerda is alleen bekend dat ze de grotere carrosserieën maakten voor Simplex.

advertentie 1916

Grondlegger Reint Jansen begon in 1936 met het bouwen van houten wagens. Geleidelijk kwam er steeds meer carrosseriewerk bij zoals het ontwerpen en bouwen van vrachtwagen cabines, verhuiswagens, veewagens en open laadbakken. Tegenwoordig ook uitgebreid met veel nieuwbouw op oldtimer chassis.

Carrosseriebouwer Gerrit Jansen met een zelfgemaakte creatie op een Austin chassis

advertentie 1973

website http://www.carrosseriebouwjansen.nl/

advertentie februari 1927

Lamboo Carrosserie is opgericht in 1957 door Joost Lamboo, zoon en kleinzoon van carrosseriebouwers. Het bedrijf was eerst gevestigd in Pijnacker en Zevenhuizen om uiteindelijk in Zoetermeer terecht te komen. (Foto van website Lamboo)

Carrosserie Roset was zeer bekend in Bergen op Zoom en heeft ook landelijk een grote naam verworven. Cornelis Gerardus Roset begint omstreeks 1900 in Roosendaal een wagenmakerij, waar kruiwagens en melkkarren worden gemaakt. Met deze zaak kan hij een behoorlijke boterham verdienen. In 1931 komt hij echter te overlijden en laat hij een weduwe met zes zonen achter. Het bedrijf wordt voortgezet door drie van hen; de carrosseriemakers A.P. (Antonius), P.A. (Petrus) en J.W. (Johannes) Roset. In 1936 verhuist de weduwe Roset met haar kinderen naar de Wassenaarstraat 44 in Bergen op Zoom. Dit is het pand waarin Antonius Demmers in 1897 een wagenmakerij is begonnen en waar P.J. Havermans in 1932 een elektrische carrosseriefabriek vestigt. Vermoedelijk komen de gebroeders Roset eerst in dienst bij Havermans en besluiten zij later voor zichzelf te gaan beginnen.

Christianus Albertus Roos werd geboren op 22 april 1896. Hij opende op 1 juli 1927 zijn bedrijf aan de Casuarisstraat in Den Haag, onder de naam ’s‐Gravenhaagsche Fabriek van Carrosseriebewerking. Begin jaren dertig verhuisde hij naar de Pletterijkade nummer 8. Hij hield zich voornamelijk bezig met de opbouw van bestelauto’s en het bouwen van aanhangwagens.

Advertentie 1949

advertentie 1917

Pennock was een Nederlandse fabrikant van rollend materieel en tevens carrosseriebouwer, gevestigd in Den Haag van 1886 tot 1954. De fabriek was gevestigd aan het Bleijenburg, later aan de Brinkhorstlaan en nog later aan de Weteringkade.

advertentie 1909

In 1940 wordt carrosseriefabriek van Kusters & Lemmens gesplitst. Lemmens gaat in Eindhoven verder, zijn inmiddels ex compagnon doet hetzelfde, maar dan in Venlo als Venlose Carrosseriefabriek W. Kusters. De fabriek van Willem Kusters aan de Sinselveldstraat in Venlo wordt verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarna weer opgebouwd. Willem Kusters moet in 1945 dus opnieuw beginnen, in een tijd waarin staal en chassis lastig verkrijgbaar zijn. Een oplossing wordt het optuigen van oude legervoertuigen, zoals wel meer carrosseriefabrieken doen. Ook gaat Kusters bijvoorbeeld aan de slag voor de vervoerders van mijnwerkers. Door de sluiting van de mijnen verdwijnen ook de autobussen daarvoor. Willem Kusters’ zonen André en Martin richten zich daarna, samen met inmiddels mede-eigenaar Huub Verdonck, op het ombouwen van allerlei soorten voertuigen. Specialiteit is het ombouwen van minibussen. In 1965 komt er ook autoschadeherstel erbij. In 1995 wordt Kusters onderdeel van de Berkhof Jonckheere Groep die vervolgens in 1998 wordt overgenomen door de VDL Groep. In 2010 verdwijnt daarna de merknaam Kusters.

Bron: Paul Vlemmings, artikel in het Conam Bulletin, 2020/3

advertentie maart 1940

Autobus voor de N.V, Hollandse Buurtspoorwegen

In 1883 begon de wagenmaker Jan Vermeulen (1856-1927) bij Rijtuig- en Wagenmakerij Zoone van Maaswinkel. In 1894 nam hij de zaak van zijn baas over. De firma leverde bakkerskarren, melkkarren, badkoetsen etc. en ze onderhielden en repareerden ook wagens en koetsen. Na de eerste wereldoorlog begon Vermeulen ook met de carrosseriebouw voor automobielen, ze bouwden allerlei soorten carrosserieën maar geen personenauto’s.

De NV Auto-Industrie Verheul was een Nederlandse constructeur van autobussen en vrachtwagens en niet te vergeten ook brandweer-, politie- en ziekenwagens.

advertentie oktober 1927

Carrosseriefabriek Fa. W.J. van Trigt & Zn. was gevestigd aan de Badhuisstraat 4a te Scheveningen. De fabriek werd opgericht in 1878 door dhr. van Trigt en werd in de jaren twintig overgenomen door dhr. A.I. Monsantofils. Midden jaren twintig werkten er circa 35 mensen, die luxe- en bedrijfscarrosserieën bouwden, reparaties verrichtten, er was een Duco-spuitinrichting en een beklederij. Carrosserieën van Van Trigt behaalden een 1e prijs op het Concours d’Elégance in 1922 en in 1924 de 1e prijs op het Concours van de KNAC.

advertentie 1925

Het bedrijf, dat zes generaties van vader op zoon is gegaan, is in 1775 met een ‘wagenmakerswinkel’ begonnen op de historische plek in het centrum van het dorp (toen Heerenstraat) met Willem van Trigt. Willem van Trigt, zoon van Gozen van Trigt, werd geboren in 1746 in Echteld (Betuwe-Gelderland) en ‘emigreerde’ in 1775 naar ’s‑Gravenzande om zijn geluk en zijn vakkennis te beproeven.

-B.T. van Rijswijk & Zn., Den Haag 1843-1950

Rond het begin van de twintigste eeuw had van Rijswijk een fabriek voor de fabricage van allerlei lederen accessoires voor paarden en koetsen. Daarnaast repareerde men koetsen. Vanaf 1903 werd de bouw van carrosserieën voor automobielen de hoofdbron van inkomsten. Zelfs het koninklijk huis bestelde een carrosserie op een Minerva chassis voor Prins Hendrik. Van Rijswijk kreeg de titel van Hofleverancier.

Na de eerste wereldoorlog werden de merken Isotta-Fraschini, Excelsior, Rolls-Royce etc. van carrosserieën voorzien die vaak prijzen op Concours d’Elegance wonnen. In de late dertiger jaren waren het meestal Amerikaanse merken zoals Ford, Buick, Packard, Nash en Chevrolet. Het laatste vooroorlogse merk met een Van Rijswijk carrosserie was een Lancia Aprilia voor de Parijse salon van 1940 die niet meer gehouden werd om bekende reden (zie foto verder hieronder).

Na de oorlog werd de draad weer opgepakt met het repareren van beschadigde carrosserieën. In 1950 werd nog een Panhard Dyna voorzien van een sport body, maar dat was ook het laatste werk van Van Rijswijk.

Carrosseriebouwer Leonard van Oers, Roosendaal

Carrosseriebouwer Leonard van Oers uit Roosendaal was (volgens Chris Broos) voor 1940 een belangrijke carrosseriebouwer in het zuiden van Nederland. Hij bouwde o.a. voor garage Monopol bijna alle Minerva's, Dodges en Opels en de carrosserieën voor de stadsdienst van Breda tussen 1930 en 1941.

Carrosserie van Van Oers op een Latil omnibus in 1929.

Autobus carrosserie op een Federal chassis voor de firma Hurkx, circa 1932 (bron: jan de Vries)

In juni 1919 startte Jan van Leersum een carrosseriefabriek aan de Waarderstraat 42b en 58a te Hilversum, later aan de Laarderweg 121. In de loop der jaren had hij diverse compagnons. 

Begonnen in 1919 was Jan van Leersum niet alleen carrosseriebouwer maar ook een artiest met toekomstvisie. Al in de dertiger jaren propageerde hij stroomlijn ideeën voor personenauto's maar ook voor autobussen. Hij bouwde complete carrosserieën en ook toebehoren en verbeteringen zoals open daken, aanbouwkoffers, gestroomlijnde spatborden en dergelijke. Ook moderniseerde hij bestaande auto's.

Na de oorlog bouwde Van Leersum hoofdzakelijk begrafenisauto's, volgauto's en autobussen. In december 1951 werd het bedrijf opgeheven omdat men de concurrentie met de grotere Nederlandse busbouwers niet meer aan kon.

In 1980 werd in het Groninger museum een expositie gehouden "Design in den Niederlanden". Hier werden onder ander een aantal foto's van de gestroomlijnde autobussen van Jan van Leersum geëxposeerd.

advertentie oktober 1930

advertentie 1929

Fa. C.A. Teulings, Fabriek van Rijtuigen en Carrosserie voor Automobiles, te 's-Hertogenbosch

In 1703 begon Stans Klassen Tolinckx op de Vuchterdijk een wagen- en rijtuigmakerij op de Vuchterdijk. Zijn broers Peter, Wouter, Nicolaas en Jan voegden zich als snel bij hem. Uit het gildenboek valt vast te stellen dat dit familiebedrijf binnen een tiental jaren tot de grootste wagen- en rijtuigmakerij van de Meierij was uitgegroeid.

Stans (Constant) had tien kinderen, en alle zoons kwamen de gelederen van 'Teulings Rijtuigen' versterken. Ook neven, ooms en aangetrouwde zwagers traden in de loop der tijd toe.

Tot aan het begin van de twintigste eeuw bleef dit familiebedrijf in stand, waarbij het bedrijf op dezelfde plaats, verspreid over een min of meer aaneengesloten reeks panden: de Pyp, het Appelboomke, de Drie Sterren, de Drie Konen (later het Lindeboomke) en de Prins. Het omvatte rond 1725 onder andere een rijtuigmakerij/annex schrijnwerkerij, een radenmakerij, een smederij, een zadelmakerij, een uitspanning, een tapperij en magazijnen.

Stans Tolincks werd ook wel Stans Molemakers genoemd. Dat geeft aan dat ook het molenmakersambacht werd beoefend. De techniek van de rademakerij vormde zowel de kern van de bouw van wagens, karren en koetsen als voor de molenbouw. Molens werden gebouwd tot in Leiden en Amsterdam-Zaandam.

Het familiebedrijf werd rond 1850 door Cornelis Antonsz. Teulings omgezet in een Firma C.A. Teulings, nog steeds gevestigd aan de Vughterdijk. Cornelis was de zoon van Anton, zoon van Cornelis, zoon van Nicolaas, zoon van Wouter, de eerdergenoemde broer van Stans, allen werkzaam in het door Stans gestichte familiebedrijf.

Bij de stichting van de firma rond 1850 was die situatie niet wezenlijk veranderd. In 1852 nam Teulings deel aan de expositie Handel en Nijverheid in Arnhem, in 1878 en 1889 aan de Wereldtentoonstelling in Parijs, waar drie rijtuigen een Medaille d'Or ontvingen.

Bron (plus meer informatie over de familie Teulings): Fa C A Teulings historie automobielfabriek 's-Hertogenbosch

advertentie 1913

Carrosserie Soudijn, N.V. Fabriek van Rollend Materieel v/h H.W. Rübenkamp & Co.

advertentie 1916

Schutter & van Bakel werd in 1829 in Amsterdam opgericht (toen nog alleen van Bakel) als koetsbouwer en zadelmakerij. In 1901 werd de eerste auto met carrosserie van Schutter & van Bakel afgeleverd. Veel luxe merken zoals Rolls-Royce, Bentley, Hispano-Suiza, Packard, Bugatti, Lancia, Ballot en Voisin werden voorzien van een Schutter & van Bakel carrosserie.

Bij een artikel over het honderdjarig bestaan van de firma Schutter & Bakel in het Algemeen Handelsblad van 2 juli 1929 stond deze foto van een van de eerste auto's die door Schutter & van Bakel voorzien werd van een carrosserie. Volgens Ariejan Bos is dit een Peugeot, meest waarschijnlijk is een type 15 van rond 1898. De dubbele phaeton-carrosserie is echter een standaard fabriekscarrosserie die op meerdere modellen werd gebruikt (bijvoorbeeld ook het type 7 en 8). Uit enkele details blijkt duidelijk dat het om een type met Peugeot-motor gaat (vanaf 1898). Wat Schutter & van Bakel hier nu precies aan hebben gedaan is volstrekt onduidelijk. Waarschijnlijk heeft bij het artikel een verkeerde foto gestaan.

Van de Scheveningsche Carrosserie Fabriek is alleen bekend dat in 1903 dhr. A. Brunting directeur was. Zie ook Rijksnummer 326.

Carrosserie- en Lederwarenfabriek A. Muller & Zoon was sinds 1921 als “fabrikant van lederwaren voor de motor- en rijwielbranche” gevestigd aan de Vijverhofstraat te Rotterdam. De panden met de nummers 86-92 bevonden zich onder het Hofpleinspoorviaduct, de zogenaamde ‘Hofbogen’. Een paar jaar later volgde uitbreiding in de panden ernaast t/m nummer 98. 

Muller maakte voornamelijk lederen bekleding en kappen en hoezen voor auto’s. Later werd het bedrijf vooral bekend als carrosseriefabriek en autoherstelbedrijf. In 1968 verhuisde 'Automobielbedrijf A. Muller & Zoon' naar een ander, nieuwgebouwd pand aan de Vijverhofstraat 27. De werkplaats was gevestigd aan de Schoterbosstraat 10-12, deze straat ligt achter Vijverhofstraat. De firma is vlak na de nieuwbouw overgenomen door Automobiel Industrie Rotterdam die gevestigd was aan het Marconiplein. Begin jaren zeventig in het magazijn nog de vouwdaken opgeslagen, maar die werden toen al niet meer gemonteerd. Het bedrijf ging in 1984 failliet.

Bij de restauratie van de Hofbogen in september 2015 kwam de originele gevel uit de jaren twintig tevoorschijn. Gelukkig is het besluit genomen om de gevels in hun oorspronkelijke staat te behouden.

Tekst: Rutger Booy

Gerard Mudde bouwt in Amsterdam een rijtuigfabriek op, waarin zo’n dertig knechten werken. Later wordt uitgebreid met de fabricage van carrosserieën voor auto’s.

Meer lezen over het rijtuigverleden van Mudde? Zie de website van Hippomobielerfgoed.nl.

advertentie maart 1912 met een carrosserie op een Spyker

Carrosserie Lith N.V. te Rotterdam is opgericht in 1876 (een andere bron zegt 1874). Het bedrijf was eerst gevestigd aan de Centuurbaan 66 te Rotterdam-Hillegersberg. Tegelijk met de viering van het 75-jarig jubileum werd in 1951 de nieuwe fabriek aan de Centuurbaan 32 geopend. Het bedrijf legde zich toe op de carrosseriebouw en –reparatie, met name autobussen, speciale carrosserieën en in de jaren zestig de rijdende postkantoren. In 1968 was dhr. J.W. Lith voorzitter van de Focwa, in 1936 opgericht als Federatie van Organisaties in de Carrosserie- en Wagenbouw en Aanverwante bedrijven.

advertentie oktober 1919

In 1940 wordt de carrosseriefabriek van Kusters & Lemmens gesplitst. Kusters gaat in Venlo verder en zijn inmiddels ex compagnon doet hetzelfde, maar dan in Eindhoven als NV Eindhovense Carrosseriefabriek J. Lemmens. Het bedrijf is gevestigd aan de Stuiverstraat in Eindhoven, hetzelfde adres als waar hij met Kusters al vanaf 1935 werkzaam is. Naast de carrosseriebouw houdt Lemmens zich na de splitsing ook bezig met autoverhuur. De autoverhuurinrichting AVI richt zich op autoverhuur zonder chauffeur. Deze verhuur is ook gevestigd aan de Stuiverstraat en gaat van start met ‘vijftien stuks prachtige, bedrijfszekere automobielen’. AVI wordt kort na de oprichting omgezet in de NV Auto Verhuurinrichting Lemmens. Michaël Joseph Willems Lemmens drijft deze verhuur met medeaandeelhouder en accountant Sprenkels. In 1950 stopt Lemmens met de dagelijkse leiding van de autoverhuur. Daarna nemen Luijken en Van der Vorm de carrosseriefabriek en de autoverhuur over van Lemmens. Na die overname verhuizen de bedrijven naar Dillenburgstraat 13 in Eindhoven. De autoverhuur wordt in 1973 opgeheven. De Eindhovense Carrosseriefabriek ECF is nog steeds actief.

Bron: Paul Vlemmings, artikel in het Conam Bulletin, 2020/3

advertentie circa 1940

Carrosseriefabriek F.H. Lathouwers


In 1821 werd de heer Franciscus Hendricus Lathouwers geboren. Hij leerde het vak van wagenmaker en in 1848 begon hij voor zichzelf. In 's-Hertogenbosch begon hij met het repareren en vervaardigen van wagens en rijtuigen. Hij deed dit kennelijk goed want zijn klantenkring besloeg na enige tijd heel Nederland, België, Duitsland en zelfs Nederlands-Indië. Het bedrijf produceerde van alles op het gebied van vervoer, van Bakkerswagens tot rijtuigen, van lijkwagens tot postkoetsen en zelfs arrensleden. De overgang naar automobiel carrosserieën ging bijna vanzelf toen een Belgische klant, een houthandelaar, een auto aanschafte. Hij vroeg Lathouwers daar een zespersoons carrosserie op te zetten.

Is een nog altijd bestaand bedrijf, vroeger actief als carrosseriebouwer, maar tegenwoordig een modern schadebedrijf. Met het overlijden van de directeur/eigenaar, de heer H.J. Goerke, is alle kennis van het verleden geheel verloren gegaan.

Jan Asjes maakt vanaf 1878 in Alkmaar diverse soorten rijtuigen. Hij overlijdt in 1911, waarna het bedrijf wordt voortgezet door zijn weduwe Neeltje Smit. Pas veel later worden in Alkmaar en later in Bergen, een aantal lijnbussen gebouwd, onder andere voor de N.Z.H.

Meer lezen over de Stoomrijtuigfabriek van Asjes? Zie de website van Hippomobielerfgoed.nl.

Asjes carrosserie op A.S. chassis.

In 1926 werd de scheepswerf Burgerhout gevraagd om de Dornier Wal, een metalen vliegboot, voor de Nederlandse Marine in licentie te bouwen. De raad van bestuur van de scheepswerf voelde hier niets voor. De heer Burgerhout besloot toen zelf de zaak in handen te nemen. Hij vond in Papendrecht een grote scheepswerf die in opdracht van de firma van Driel uit Rotterdam was gebouwd. Deze werf was echter nooit in gebruik genomen. In februari 1927 werd daar begonnen met de bouw van de Dornier Wal vliegboot, die in Nederlands-Indië uitstekend dienst heeft gedaan. Daarna heeft Aviolanda Curtiss Hawk jachtvleigtuigen en Dornier Do24 vliegboten in licentie gebouwd. Helaas grepen ze net naast een licentiecontract voor de Douglas DC2 en Glenn Martin Bommenwerpers. In tegenstelling tot Fokker was Aviolanda inmiddels gespecialiseerd op het bouwen van metalen vliegtuigen. Aan het eind van de oorlog was het bedrijf door de Duitsers leeggeroofd. Na de oorlog werd van alles aangepakt om weer nieuwe machines voor de vliegtuigbouw aan te kunnen schaffen.

Koninklijke Fabriek van Rijtuigen en Spoorwagons J.J. Beynes

In 1838 vestigde de timmerman Jan Beynes zich als wagenmaker op de Riviermarkt 7 te Haarlem. Het bedrijf groeide uit tot een fabriek van spoorweg materiaal. Het begon met wagons en het breidde uit naar personenrijtuigen en treinstellen. Ook trams en autobuscarrosserieën werden er gemaakt. Het bedrijf mocht de titel “Koninklijke” voeren.

Meer lezen over het rijtuigverleden van Beynes? Zie de website van Hippomobielerfgoed.nl.

Twee Beynes carrosserieën op Ford chassis

Het bedrijf werd in 1878 opgericht door Jacob Bots. Het was eerder een houthandel. In 1910 introduceerde Jacob's zoon Simon de naam BOVA, een acroniem voor Bots Valkenswaard. In 1954 werd begonnen met de bouw van autobussen.

advertentie september 1929

Fa. J. Bronkhorst, Langestraat 87 Hilversum.

advertentie augustus 1909

Bronkhorst begon in de 19^e Eeuw als smid en hield zich korte tijd later ook bezig met reparatie van koetsen. Tevreden klanten begonnen complete koetsen te bestellen. Bij die klanten was ook het Koninklijk Huis en vanaf 1905 was Bronkhorst koetsbouwer met de titel hofleverancier. Na 1920 gingen ze over op carrosserieën voor automobielen. Heel wat kwaliteitsauto’s kregen een body van Bronkhorst. Behalve personenauto’s bouwden ze ook ziekenauto’s en in de dertiger jaren vooral begrafeniswagens en volgauto’s. Deze laatste kregen ouderwets uitziende statige koetswerken in de ware zin van het woord. Veel van deze wagens (meestal Buick model 1933 en Chevrolet 1939) hebben de oorlog overleefd en zijn nog jarenlang gebruikt. Enkele Buick’s zijn in Amerika terecht gekomen en staan daar in musea met de foutieve mededeling dat het “the car of Queen Wilhelmina of the Netherlands” is. Omdat de firma weigerde voor de Duitsers te werken is de machinerie en inventaris door de Duitsers weggehaald waardoor het na de oorlog niet mogelijk was weer opnieuw te beginnen. In 1948 werd de zaak geliquideerd.