Staatscourant no. 166 van 1911 bevat de statuten der naamloze vennootschap D.A.G.O., automobielhandel en garageonderneming, te Wildervank. Het doel is de aan en verkoop, huur en verhuur, alsmede het repareren van automobielen, motoren en onderdelen en de verdere exploitatie eener garage. De vennootschap met een kapitaal van 100.000 gulden (verdeeld in aandelen van 1.000 gulden) wordt bestuurd door directeur H. Duintjer (zonder beroep te Wildervank) onder toezicht van de commissarissen M.M. Duintjer Ezn., koopman, S. Duintjer, ingenieur en koopman, en J. Duintjer Mzn., agent.
Veendam een onderneming rijker
De familie Duintjer was eind negentiende en begin twintigste eeuw een voorname handels- en industriële familie in Veendam en Wildervank en had in 1906 kenteken/nummerbewijzen A23 en A46 op hun naam staan. "Met de oprichting van deze vennootschap is onze plaats een up to date onderneming rijker geworden," schrijft de Nieuwe Veendammer Courant op 19 juli 1911. "Er staan in de garage aan het Westerdiep nabij de Lutherse kerk twee prachtige auto's voor verhuren gereed, zoodat men nu ook hier in de gelegenheid is uitstapjes in dit modern vervoermiddel te maken, zonder er zelf een auto op na te houden. Men behoeft slechts even te telephoneeren en na een oogenblik heeft men een wagen voor."
Enschedese filiaal
DAGO is importeur van Imperia auto's en Sarolea motorfietsen. In juni 1912 wordt er ook een filiaal van D.A.G.O. (ik schrijf in het vervolg DAGO) opgericht aan de Hengelosestraat in Enschede, maar eigenlijk is Enschede de hoofdvestiging en is Wildervank het filiaal. Ariejan Bos schrijft in 1997 in het CONAM Bulletin (nr. 3, pagina 19 en verder) over de Enschedese DAGO: "In 1915, na ziekte en overlijden van de filiaalhouder de heer Duintjer, werd het Enschedese filiaal overgenomen door H.J. (Herman) en F. (Frans) Roeloffzen, die het bedrijf omdoopten in N.V. Twentsche Rijwiel- Auto- en Motorhandel (T.R.A.M.)." Tot zover Enschede.
Nieuw pand voor Spyker-agent
In 1915 lijkt DAGO een nieuw begin te maken, niet meer in Wildervank, maar in Veendam. DAGO laat daar een nieuwe woning en garage bouwen op de hoek van de Stationsstraat en Parallelweg door het beroemde Zeister architectenbureau van de broers Jan & Theo Stuivinga. Ze bouwen veel in Veendam, maar vooral in de provincie Utrecht, waar nog steeds veel mooie en voorname gebouwen van deze broers staan. Ook in 1915, maar mogelijk eerder, wordt Albertus Baas directeur van DAGO, hij betrekt de woning bij de zaak, en DAGO wordt agent van Spyker. Niet de eerste, want voor zover ik weet is de eerste Spyker in Groningen al in 1904 door Gremi (de latere Glas- en Lada-importeur) verkocht via Verwey & Lugard. In de Nieuwe Veendammer Courant van 5 augustus 1915 staat dat DAGO de vertegenwoordiger is van Spijker Automobielen voor de provincie Groningen en Noordoostelijk Drenthe; een vreemde constructie om de leegste provincie van het land op te delen. In advertenties (zoals in de Provinciale Drentsche en Asser Courant van 11 oktober 1919) adverteert DAGO dat het de vertegenwoordiging heeft voor de provincies Groningen en Drenthe.
Veendam heeft een taxibedrijf
Spyker is de kers op de taart, maar van Spyker alleen kan DAGO niet leven. In 1920 en 1921 laat DAGO in advertenties weten agent te zijn van Spijker, Spijker Mathis, Minerva, Austro Daimler, Nash Six, Maxwell en van de motorfietsen van Indian en Douglas (advertentie 19 december 1921, Provinciale Drentsche en Asser Courant). In 1926 adverteert het bedrijf met New Imperial Motors, Mobil Oil en een Citroën agentschap. In 1928 heeft DAGO een zespersoons Benz Landaulet voor de verhuur, in 1929 is DAGO een officiële Ford-service dealer en in 1941 adverteert DAGO met Puch. Op 15 augustus 1933 schrijft het Nieuwsblad van het Noorden dat DAGO een taxibedrijf heeft ingesteld. "Het ligt in de bedoeling van den heer Baas, directeur van de Dago, diverse auto's te laten rijden van Beneden Veendam tot Bareveld. Ook wordt de naaste omgeving van Veendam en Wildervank bestreken."
De Noord Ooster 13 juli 1929Wie is Albertus Baas?
Albertus Baas wordt geboren in 1879 en wordt net als zijn vader smid. Hij heeft in 1908 een N.A.C.-benzinedepot in Wildervank. Op 7 april 1938 wordt Baas - sinds 1915 directeur van DAGO - ook eigenaar. Het staat in De Noord Ooster: "Naar wij vernemen is de N.V. Auto Mij. 'Dago' overgegaan in handen van den heer A. Baas, thans directeur dezer vennootschap." Daarna afficheert DAGO zich in 1939 ook als groothandel in benzine en petroleum, want het bedrijf zoekt flinke petroleumventers in Winschoten, Blijham, Vlagtwedde, Onstwedde, Bourtange en Bellingwolde. Datzelfde jaar, op 5 september 1939, overlijdt Albertus Baas. Hij is 59 geworden.
Het einde
Zoon Hendrik Jan Baas neemt DAGO over. Hij trouwt op 11 mei 1942 met Hillechina Margaretha Kuipers. Ze wonen boven de zaak, maar een jaar later (op 2 juli 1943) overlijdt ook Hendrik Jan Baas. Hij wordt slechts 37 jaar en feitelijk is dat het einde van DAGO. Volgens De Noord Ooster wordt DAGO vanaf december 1944 tijdelijk overgeplaatst naar Jonker's Expeditiebedrijven, Molenstraat 61 in Veendam. Weduwe Hillechina Margaretha Baas-Kuipers, 27 jaar bij het overlijden van Hendrik Jan, heeft geen kinderen en laat in 1947 het bedrijf liquideren.
Er staat nog steeds DAGO op
De ronde garagedeuren zijn vierkant geworden, één schoorsteen is verdwenen, net als de raamluiken op de bovenverdieping, maar verder is dit pand sinds 1915 grotendeels hetzelfde gebleven. Geweldig! Zelfs de takel voor de bovenverdieping en de Jugendstil DAGO-letters zijn nog aanwezig. Ik ben in augustus 1993 binnen geweest, waar toen de heer en mevrouw Bos woonden en werkten, want Bos tectyleerde in dit pand de auto's voor diverse autobedrijven in de regio. Bos was op dat moment herstellende van een hernia en lag te bed, maar ik mocht de benedenverdieping bekijken en zag de kinderkopjes nog in de werkplaatsvloer liggen. In de zomer van 2004 heb ik bijgaande foto gemaakt; het pand staat er vandaag nog precies zo bij.
Zo staat DAGO (rechtsboven) als agent voor Spyker afgebeeld in de folder van Spyker model C1.
De adressering van deze brief van 6 mei 1915 is gericht aan DAGO. Het is een standaard aankondiging dat Henry Wijnmalen de nieuwe directeur van 'de Industrieele Maatschappij Trompenburg' is.
DAGO in werking. Het pand is bedekt met een klimop. De foto is in 1931 gemaakt door burgemeester F.J. de Zee vanuit zijn eigen huis. De foto komt van 'Oud Veendam'/ Groninger Archieven. Prachtig tijdsbeeld.
Deze advertentie staat in de Nieuwe Veendammer Courant van 23 mei 1914, maar lijkt vooral op Enschede te zijn gericht. Rechtsboven nog een DAGO-Wildervank advertentie.
DAGO kocht in 1935 een ziekenauto, maar CONAM's ziekenautospecialist Hans Waldeck weet dat Garage Wijsbeek in Veendam in 1933 ook al een ziekenauto had.
Bovendien had Garage Wijsbeek een contract met Het Groene Kruis en bood het tot ver na de oorlog 'liggend ziekenvervoer' aan. In 1939 bood DAGO de ziekenauto te koop aan.
Tekst John Mulder