De opkomst en ondergang van Spijkstaal
Door Bob Benschop, Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg
De smid van Spijkenisse staat aan de basis van wat later dé producent van SRV-wagens wordt. Op 1 maart 1934 wint Gerrit Neuteboom een prijs met een stalen boerenwagen op luchtbanden op een landbouwtentoonstelling. De wagen noemt hij Spijkstaal.
In de zomer van 2015 wordt Spijkstaal Elektro failliet verklaard. Daarmee valt het doek voor het bedrijf uit Spijkenisse dat bekend is geworden door de bouw van SRV-wagens en elektrische karretjes. Het begint dus allemaal met smid Neuteboom. Hij weet een florerend bedrijf op te bouwen. Bob Benschop van het Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg heeft zich erin verdiept.
Boerenkar
Het begint ook in een tijd van crisis. In de jaren dertig van de vorige eeuw gaat het economisch erg slecht, maar er blijven altijd ondernemers die kansen zien met nieuwe uitvindingen. Op 1 maart 1934 staat de smid Gerrit Neuteboom in het middelpunt van de belangstelling. Met zijn stalen boerenwagen op luchtbanden, gedoopt tot ‘Spijkstaal’, wint hij een eerste prijs op een landbouwtentoonstelling in het Zeeuwse Kruiningen. De wagen is volledig van staal gemaakt en elektrisch gelast. Hij is voorzien van een hand- en voetrem en heeft een stuur als dat van een auto.
Een bijzondere uitzending, hierdoor zijn er minder paarden nodig op het land en er kunnen zwaardere lasten mee worden vervoerd. “Het was een wonder van de moderne tijd”. Op 1 maart 1938 volgt de officiële oprichting van Spijkstaal, een bedrijf dat zich de daaropvolgende vijftien jaar vooral toelegt op de bouw van dergelijke landbouwwagens.
Buitenland
Het gaat in die beginjaren goed met Spijkstaal. In kranten verschijnen volop advertenties en berichten. Daaruit blijkt dat de wagens wereldwijd aftrek vinden. Zo is er in de Nieuwe Brielsche Courant van 31 december 1938 te lezen: “Aan onzen dorpsgenoot, den heer G. Neutboom, fabrikant van de bekende „Spijkstaal" luchtbandenwagens is opdracht gegeven tot het vervaardigen van 2 typen luchtbandenwagens voor Oost-Indië. Deze wagens zullen daar als proef worden gebruikt voor het vervoer van theeblad van de plantage naar de opslagplaats. Ze worden getrokken door kleine Indische ponnie's.”
Maar ook in deze regio timmert Neuteboom aan de weg. Hij is op vrijwel elk agrarisch evenement van de partij. Op paardenmarkten, fokveedagen, beurzen, overal waar de nieuwste modellen combines, trekkers en melkmachines gedemonstreerd worden, zijn ook de stalen karren van Spijkstaal te vinden.
Electrowagens
Neuteboom ziet op al die markten en beurzen de nieuwste ontwikkelingen en beseft dat paarden op den duur geen rol meer zouden spelen in de landbouw, dus halverwege de jaren vijftig begint de productie van elektrowagens. Begin jaren vijftig wordt het fabriekscomplex uitgebreid met nieuwe fabriekshallen. In augustus 1952 omvat het terrein 3000 m2. Tachtig werknemers zijn er bezig met de productie van landbouwwagens, aanhangwagens, ramen, constructiewerk en verplaatsbare muziektenten. Tussen 1950 en 1965 worden er 130 van die opvouwbare podia gemaakt.
Zo Spijkstaal zich begint toe te leggen op de zogenaamde elektrowagens, begint de echte opmars van het bedrijf. Er wortd begonnen met bestelwagens voor de bakker, melkboer en groenteboer. In topjaren worden er 1000 tot 1200 verkocht. Ze ontwikkelen ook elektrische wagentjes die gebruikt worden in bedrijfshallen.
advertentie januari 1953
advertentie april 1957
SRV wagen
Spijkstaal is helemaal bekend geworden door de SRV wagen. SRV is in feite een voortzetting van al die bakkers, melkboeren en groenteboeren die aanvankelijk apart langs de deur komen. Zij slaan de handen ineen en gaan met een rijdende supermarkt langs de klanten. SRV staat voor Samen Rationeel Verkopen. Daar is een grotere wagen voor nodig waar Spijkstaal in 1970 mee aan de slag gaat. Er wordt een fabriek in Hoogeveen gebouwd waar de fabricage plaatsvindt, maar de fabriek in Spijkenisse maakt het chassis. In 1976 worden maar liefst 400 SRV-wagens verkocht.
Halverwege de jaren ’80 en zeker in de loop van de jaren ’90 zie je inderdaad weer een nieuwe koers. Er wordt meer ingezet op de elektrisch aangedreven karretjes. Die worden vooral gebruikt op bloemenveilingen, zoals FloraHolland, op luchthavens en in autofabrieken, industrie, ziekenhuizen, zorginstellingen, attractieparken en gemeenten. Naast deze trekkerwagens worden ook spullen voor de consumentenmarkt gemaakt zoals elektrische auto's, fietsen en scooters. Verder richt Spijkstaal zich op transport in de stad met onder meer elektrische stadsbussen en vuilniswagens.
Faillissement
Aanvankelijk lijkt Spijkstaal te profiteren van de opmars van milieuvriendelijk aangedreven elektrische voertuigen. De wagentjes voor onder meer Schiphol doen het goed. Het blijkt ook niet te liggen aan gebrek aan belangstelling voor de producten, maar vooral aan een grillig verloop van de inkomsten. De kosten lopen door, maar de inkomsten niet. Het bedrijf komt daardoor in de betalingsproblemen. Verschillende bedrijven zijn geïnteresseerd in een overname van Spijkstaal. Binnen een maand is de overname door het Hoogvlietse bedrijf rond en in 2016 zal Spijkstaal Elektro B.V. in afgeslankte vorm continueren en doorgaan onder de naam Spijkstaal International B.V. Niet meer in Spijkenisse, waar het in 1938 is begonnen, maar in Hoogvliet.