Carrosseriebouwers (beschrijvingen)

In de (niet meer bestaande) Karrensteeg in Rotterdam werken vanaf 1727 vier generaties Wessels als meesterwagenmaker. In 1857 houdt Johannes Everhardus Wessels (1812-1860) een opheffingsverkoping en laat de rijtuighandel in de Karrensteeg over aan Johannes Carolus Dolk (1811-1893). Dolk had al in de Karresteeg een zadelmakerij en vanaf dat moment kan hij een totaalpakket leveren van zadels, tuigen en diverse koetsen. Vooralsnog heeft Dolk geen smederij en het is de vraag of hij zich als zadelmaker aan het houtwerk van een rijtuig zal wagen.
Dolk, gehuwd met Adriana Antonia Deutz, mist een zoon die hem op kan volgen, maar een van zijn zes dochters, Elizabeth, trouwt met de katholieke smid Louis Spaapen (1833-1889). Louis heeft de smederij van zijn vader voortgezet aan de Nieuwstraat en maakt vooral brandkasten. Hun zoon is Johannes Adrianus Petrus Maria (Jan) Spaapen Lz. en in december 1885 doet Dolk zijn handel geheel over aan zijn kleinzoon.

De Karrensteeg, circa 1936. Bron: Stadsarchief Rotterdam

Na het overlijden van grootvader Dolk blijft er genoeg vermogen over voor Jan Spaapen om in 1895 de oude fabriek aan de Karrensteeg af te breken en te herbouwen met houtwerkafdeling en smederij. De groei zet onder zijn bewind door. In 1916 verhuizen de werkzaamheden naar een nieuw gebouw aan de Mauritsstraat 65 t/m 69. Naast rijtuigen als landauers en coupés rollen er in toenemende mate carrosserieën voor automobielen uit de fabriek. Het personeelsbestand groeit tot enkele tientallen.

Op 23 januari 1919 wordt bij een roofoverval de dan 59-jarige vrijgezelle Jan Spaapen vermoord. De vermoedelijke daders worden bij gebrek aan bewijs niet veroordeeld.
Twee jaar na de moord legt de directie van de ‘NV Autokoetswerk en Rijtuigfabriek voorh. J.C. Dolk’ de hand op het aangrenzende complex van voorheen stalhouderij Van der Kuijlen, met een uitgang aan de Mauritsweg.

advertentie juli 1919
Te merken aan het aantal vacatures voor schilders, bekleders, bank- en plaatwerkers gaat het de grootste en oudste rijtuigfabriek van de stad goed. De carrosserieën gaan er met liften van de ene naar de andere afdeling en in een aparte verniskamer heerst een specifiek klimaat voor de fraaiste lakafwerking.
Hoe goed het ook moge zijn gegaan, de crisisjaren vragen hun tol en Dolk adverteert niet voor niets in 1932 met ‘Onderhoud Uw auto in eigen stad. Gun Uwe stadgenooten het werk.’ In een gedeelte van de garageruimte tussen de Mauritsstraat en Mauritsweg staan auto’s van derden gestald en op de eerste verdieping ligt een voorraad aan stoffeermateriaal: daar breekt in 1935 een zware brand uit, waarbij de verdiepingsvloer naar beneden stort, net als een hoge schoorsteen en het dak dat het begeeft. In 1936 gaat Dolk failliet.

Bron: Stichting Hippomobiel Erfgoed. Voor meer informatie over Dolk als rijtuigbouwer klik hier.

advertentie juni 1919

 

advertentie augustus 1921

advertentie 1922

In 1923 maakte Dolk voor Busbedrijf Vermaat in Hellevoetsluis drie carrosserieën op basis van een T-Ford.

Carrosserie op een standaard T-Ford chassis

Carrosserie op een verzwaard T-Ford chassis